Her çocuğun potansiyelini en üst noktaya kadar geliştirmeye hakkı vardır.
Bu temel hakkın korunması, tüm çocukların erken çocukluk eğitimi programlarından yararlanabilmesiyle yakından ilgilidir. Ülkemizde ise, okulöncesi programlarından yararlanabilen
5 - 6 yaş grubu çocukların oranı sadece % 14’tür. Yapılan araştırmalar; sosyal ve ekonomik yönden olumsuz koşullarda yetişen çocukların zihinsel, sosyal, duygusal ve bedensel yönlerden gelişimlerinin eksik kalabildiğini, bundan dolayı okul başarılarının ve özellikle okula devam etme oranlarının düşük olabildiğini göstermektedir.
Ancak, yine araştırmalar gösteriyor ki; çocuğun yakın çevresinin çocuk eğitimi ve gelişimi hakkında eğitilmesi bu olumsuz koşulları ortadan kaldırabilmektedir. Anneler, çocuk eğitimi ve gelişimi konularında bilinçlendirildiğinde, çocuklarına anlamlı bir destek verebilmekte ve onların okula hazır başlamalarını sağlayabilmektedirler.
Anne Çocuk Eğitim Programı- AÇEP nedir?
AÇEP, Türkiye’deki erken çocukluk eğitimi sorununa bir çözüm olarak geliştirilmiş, bilimsel temelli bir okulöncesi eğitim programıdır. AÇEP’te doğrudan annelere ulaşılarak, annenin eğitici potansiyelini geliştirmesi için eğitim desteği verilir. Böylece, kadının birey olarak güçlenmesi ve anne olarak eğitici rolünün gelişmesi mümkün olmakta ve çocuğunun gelişim ihtiyaçları, ev ortamında karşılanmaktadır.
AÇEP nasıl geliştirildi?
AÇEP, 1982 – 1991 yılları arasında uygulanan “Erken Destek Araştırma Projesi”nin verileri ışığında; Prof. Dr. Çiğdem Kağıtçıbaşı, Prof. Dr. Diane Sunar, Prof. Dr. Sevda Bekman ve AÇEV uzmanları tarafından geliştirilmiş ve 1993 yılında bu amaçla kurulan Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV) bünyesinde yaygın uygulama fırsatı bulmuştur.
AÇEP niçin önemli?
8 yıllık temel eğitimin başarısı, nitelikli ve yaygın bir okulöncesi eğitimine bağlıdır.
İşte AÇEP; yaygın kurumsal hizmetlere ulaşamayan aileleri, eğitimin içine çekmeyi başaran düşük maliyetli bir okulöncesi eğitim programı olarak, ülkemizdeki 8 yıllık temel eğitime en temel desteklerden birini vermektedir.
AÇEP kimleri eğitmeyi hedefliyor?
AÇEP, sosyal ve ekonomik yönden olumsuz koşullarda yaşayan, anasınıfına gitmeyen 6 yaşındaki çocuk ve annelerini hedefliyor.
AÇEP nasıl uygulanıyor?
AÇEP kursları halen, MEB Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü’ne bağlı 200’ü aşkın Halk Eğitim Merkezi’nde devam etmektedir. Bir AÇEP kursu, 25 hafta sürmekte ve yaklaşık 3 saatlik haftalık grup toplantılarıyla gerçekleştirilmektedir.
AÇEP’in uygulamasında AÇEV, bakanlığa bağlı öğretmen ve il koordinatörlerine eğitim seminerleri vererek bu ekipleri yetiştirme sorumluluğunu üstlenmektedir.
AÇEV tarafından düzenlenen dört haftalık seminerlere katılan öğretmenlerin temel görevi, her yıl 25’er kişilik iki kurs açmak, kurs programlarını aksatmadan uygulamak ve annelere ve çocuklara düzenli ev ziyaretleri yapmaktır. Bu çerçevede, bugüne kadar 400’ü aşkın öğretmen eğitilmiştir.
AÇEP’in içeriği nedir?
AÇEP 3 bölümden oluşmaktadır:
• Anne Destek Programı
• Zihinsel Eğitim Programı (ZEP)
• Üreme Sağlığı ve Aile Planlaması.
Anne Destek Programı:
Her hafta, annelerle sohbet şeklinde işlenen bu bölümde anneler, çocukların zihinsel, sosyal ve bedensel gelişimi, beslenme, hastalıklar, tuvalet alışkanlığı, disiplin yöntemleri, çocuğu dinlemek, annenin kendini duyurması gibi çeşitli konularda bilinçlendirilmektedir. Bu yolla, annelerin, çocuklarının gelişimini daha bilinçli ve daha rahat desteklemeleri sağlanmaktadır.
Zihinsel Eğitim Programı:
Bu programda, anneyle çocuk evde her gün beraber çalışmaktadır. Annelere, çocuklarına uygulamaları için verilen 8 hikaye kitabı ve 25 çalışma formuyla, çocuğun zihinsel gelişiminin desteklenmesi ve okula iyi hazırlanması amaçlanmaktadır. Uygulama, ev ziyareti yapan öğretmenlerce de desteklenmektedir.
Üreme Sağlığı ve Aile Planlaması:
Sohbet şeklinde işlenen bu bölümde de anneler, kadın üreme sistemi, gebelikler ve doğum kontrol yöntemleri konularında bilinçlendirilmektedir.
Diğer uygulamalar:
AÇEP, MEB dışındaki kurumlarla işbirliği içinde de uygulanmaktadır. Sosyal Hizmetler, Çocuk Esirgeme Kurumu ile işbirliği çerçevesinde, kurumun sosyal hizmetler uzmanlarına açılan eğitim seminerlerinden yetişen uzmanların Toplum Merkezleri’nde açtıkları kurslar da başarıyla yürütülmektedir. Bunun yanı sıra, İstanbul’da çeşitli sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği içinde yürütülen uygulamalar ile okullarda velilere yönelik özel seminerler de düzenlenmektedir. AÇEP ayrıca, Fransa, Almanya, Hollanda ve Belçika’da da Türk işçi aileleri ile ve Bahreyn’de de Arapça olarak uygulanmaktadır.
AÇEP’e nasıl başvurulur?
Tamamen ücretsiz AÇEP kurslarına 6 yaşında çocuğu olan ve okuma-yazma bilen her kadın başvurabilir. Katılmak için en yakın Halk Eğitim Merkezi’ne, Toplum Merkezi’ne veya AÇEV’e başvurarak kurs programları hakkında bilgi edinilebilir.
AÇEP’in Değerlendirmesi:
Anne Çocuk Eğitim Programı'nın çocuklar ve anneler üzerindeki etkilerinin ve işleyişinin incelendiği en kapsamlı değerlendirme araştırması Prof.Dr. Sevda Bekman tarafından yazılan "Eşit Fırsat" kitabında toplanmıştır. Araştırmadan çıkan tüm bulgular AÇEP'in:
çocuklara okulda kullanacakları sözel ve sayısal becerileri etkili biçimde kazandırarak, onları okula hazırlamakta etkin olduğunu ve AÇEP'e katılan çocukların olumsuz sosyo-ekonomik koşullara ve cinsiyete bağlı eşitsizliklerin üstesinden gelerek, okula eşit fırsat ile başladıklarını, bunun da okuldaki başarıyı getirdiğini göstermektedir.
Prof.Dr. Çiğdem Kağıtçıbaşı, Doç.Dr. Sami Gülgöz ve Yrd.Doç.Dr. Fatoş Gökşen tarafından yürütülen bir diğer araştırmada ise AÇEP’in kadınlar üzerindeki etkisi değerlendirilmiştir. Bu araştırmada AÇEV’in İşlevsel Yetişkin Okuryazarlık Programı’nın da kadınlar üzerindeki etkisi incelenmiştir. " İki Farklı Güçlendirme Programının İstanbul'da Düşük Gelirli ve Düşük Eğitimli Alanlarda Kadınlar Üzerindeki Etkileri " başlıklı araştırmada bu iki program tarafından özel olarak amaçlanmadığı halde, programlara katılan kadınların sosyal ilişkilerinin geliştiği, kent yaşantısıyla daha bütünleşik hayatlar yaşadıkları, kendilerinden daha fazla memnuniyet duydukları, aile içinde daha uyumlu ortamların kurulmasına neden oldukları ve eşleriyle daha iyi iletişim kurabildikleri gözlemlenmiştir. İlginç olan nokta, birbirinden farklı bu iki eğitim programına katılmış olan kadınların kurs başlangıcı ile sonu arasında yaşadıkları büyük değişim ve gelişimin benzer nitelikte olmasıdır.
